ابزار و فنون زورخانه

در ورزش باستانی، اداوات كاربردی، الهام گرفته شده از ادوات جنگی است، مثلاً «میل» صورت تغییر یافته گرز است، «كباده» همان «كمان» است، «سنگ زورخانه» همان «سپر» است و «طبل زورخانه» یادآور طبل جنگی یا همان كوس است و گود زورخونه محلی برای پرورش تن و روح اما در این میان خواندن اشعار هم حكم همان رجزخوانی میادین جنگی را به خوبی ایفا كرده است با این تفاوت كه در اشعار رجزخوانی هدف ترساندن حریف و غلبه بر او بوده، اما در اشعار زورخانه ها هدف القای توان و نیرو به ورزش كاران است كه در این میان اشعار مورد نظر را با چاشنی پند و اندرز در مسیر غلبه بر نفس در نظر گرفتند.


نرمش

ورزشکاران در سرای زورخانه از پهلوان گرفته تا تازه کار و رزم همه در کنار هم و با فنون ساده مرسوم حرکات را آغاز می کنند از این رو که در زورخانه افراد همه با هم برابرند و این تلاش و زحمت ورزشکار است که اپرا از سایرین جلو تر می برد.


سنگ

سنگ گرفتن از مفیدترین حرکات ورزش زورخانه ای است که ورزشکاران نیرومند و ورزیده از عهده این کار بر می آیند. سنگ به عنوان نمادی از سپرهای جنگاوران است. فوائد جسمانی سنگ گرفتن را می توان: افزایش قدرت در گروه تقویت عضلات کمربند شانه ای و اندام فوقانی دانست.

تخته شنا

در این حرکت، ورزشکار به سمت زمین رفته و به بالا بر می گردد. شنو رفتن اشاره ای به مرگ و حیات مجدد انسانهاست بعبارتی چون انسان از خاک خلق شده، به خاک برمی گردد و سپس در قیامت، احیاء می شود. ضمنا درجنگ های قدیم، گوش خود را بر روی زمین می گذاشتند تا صدای پای اسب دشمن را تشخیص دهند و واژه شنو (بشنو) برای شنیدن صداها به کار می رفته است. فواید جسمانی آن عبارت است از افزایش قدرت در گروه عضلات بالا تنه است. 

میل

شکل میل مانند مخروط و بعضا استوانه است و امروزه از چوب ساخته می شود میل در ابعاد و اوزان مختلف ساخته می شود که کاربردهای آنها برای سنین مختلف جهت میل گیری و میل بازی متفاوت است و بستگی به وزن و فیزیک بدن افراد دارد. در میل هایی که برای میل گیری ساخته می شوند، میل ها مخروطی شکل هستند. فواید جسمانی آن افزایش قدرت استاتیک عضلات پا و کمر است. 

کباده

در لغت به معنای کمان نرم و سست و به عنوان نمادی از کمان جنگاوران شناخته شده است. شکل ظاهری کباده، کمان بدون تیر است و برای کشیدن کمان، تمرینی مناسب و امروزه ورزشی مفید می باشد فوایید جسمانی همچون افزایش قدرت در گروه عضلات بالا تنه است.

چرخش

ورزشکار دو تا دستان خود را کاملاً باز کرده و افزون بر چرخیدن به دور خود یک دایرهٔ بزرگ در جهت ساعت‌گرد هم می‌سازد. زمان چرخ معمولاً بین یک دقیقه تا سه دقیقه است. چرخش نماد استقامت است و مبنای آن گذر ایام و پی در پی بودن روز کار انسانی است. فواید جسمانی حرکت چرخش تقویت عضلات پایین تنه و ساق پا است. 


سردم، جایگاه مرشد

سردم محلی منزه و قابل احترام است که مرشد بتواند با تسلط به فضای گود مقدس رسم تشریفات و آداب تعارف های زورخانه ای را در حق مستمعین داخل و خارج ادا کند. چنین رسم است که سردم را با پرهای طاووس و قو زینت می دهند. چون در روزگاران قدیم این قبیل پرها را جنگجویان و سرداران جنگی به کلاه خودهای خود نصب می کردند. نمای سکوی سردم را از سنگ مرمر و یا چوب گردو می سازند و بر بالای آن غرفه ای برپا می دارند که یک طاق نصرت زینت بخش آن است. جای مرشد در کنار در ورودی و نشیمنگاه او بر سکوی نسبتا مرتفعی است که طاق های هلالی یا مربع شکل دارد که یک یا چند زنگ به آن آویخته اند.

زنگ

زنگ که براى هماهنگى هرچه بیشتر ورزشکاران و مرشد و تعویض چشمه هاى ورزشى بکار مى رود شبیه کاسه و از جنس مس است که از وسط آن میله اى آویزان مى شود که با برخورد آن به دیواره کاسه صدایى زیبا تولید مى شود. مرشد در زمان ورود یک شخص والامقام یا ورزشکار برجسته و پیشکسوت به محیط زورخانه زنگ را به صدا در می آورد و ضربه ای به ضرب خود وارد آورده و اشعارى مناسب و حماسی در مدح میهن دوستى و یا اولیاء اله می سراید.